Obecnie w Polsce zawód ratownika medycznego wykonuje ponad 22.000 osób. Ratownicy medyczni w większości są zatrudnieni w jednostkach systemu PRM (Państwowe Ratownictwo Medyczne), w szpitalnych oddziałach ratunkowych oraz zespołach ratownictwa medycznego. Praca wykonywana przez nich obciążona jest stresem związanym z ratowaniem życia i zdrowia ludzkiego. Rola ratownika medycznego w sektorze ochrony zdrowia i jego wpływ na bezpieczeństwo pacjentów powinny immanentnie wiązać się z precyzyjnym podejściem państwa do zapewnienia odpowiedniego wykształcenia i przygotowania osób podejmujących się wykonywania tego zawodu.

Lakoniczna treść zasad wykonywania zawodu ratownika medycznego, uregulowana na gruncie przepisów obowiązującej obecnie ustawy z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1720 z późn. zm.), doprowadziła do uznania, że dla kontynuacji odpowiedniego funkcjonowania i rozwoju zawodu ratownika medycznego konieczne jest utworzenie samorządu zawodowego, z uwagi na jego rolę w sektorze ochrony zdrowia. Ustawodawca, mając na uwadze fakt, że ratownik medyczny wykonuje zawód zaufania publicznego, wyszedł z projektem doprecyzowania przepisów, a także objęciem osób wykonujących ten zawód instytucją samorządu zawodowego.

Nowa ustawa o zawodzie ratownika medycznego oraz samorządzie ratowników medycznych ma na celu wprowadzenie do polskiego porządku prawnego przepisów, które holistycznie uregulują kwestie wykonywania zawodu ratownika medycznego oraz stworzą podstawy prawne dla działania samorządu ratowników medycznych i uregulują zasady ich odpowiedzialności zawodowej.

Nowe kompetencje ratowników medycznych.

Zgodnie z nowymi przepisami, wykonywanie zawodu ratownika medycznego polegać będzie m.in. na stwierdzeniu zgonu, do którego doszło podczas akcji medycznej. Ratownik przystąpi do realizacji nowego obowiązku przez przyjęcie zgłoszenia albo powiadomienia o zdarzeniu przez dyspozytora medycznego. Jak już wcześniej pisaliśmy, przewiduje się zmianę przepisów ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych  (z tekstem publikacji można zapoznać się TUTAJ. W sytuacji, kiedy nastąpi zgon w trakcie trwania akcji ratunkowej, ustalenie jego przyczyny będzie należało do obowiązków kierownika zespołu ratownictwa medycznego, który obowiązany będzie również do wypełnienia karty zgonu.

Modyfikacja praw i obowiązków ratowników medycznych.

Nowa ustawa określa i systematyzuje prawa i obowiązki ratowników medycznych:

• prawo wglądu do dokumentacji medycznej oraz do uzyskania od pracowników ochrony zdrowia informacji o stanie zdrowia pacjenta, rozpoznaniu, proponowanych metodach diagnostycznych, leczniczych, rehabilitacyjnych, zapobiegawczych i dających się przewidzieć następstwach podejmowanych działań – w zakresie niezbędnym do udzielanych przez siebie świadczeń zdrowotnych,

• prawo do niepodejmowania lub odstąpienia od medycznych czynności ratunkowych po dokonaniu oceny stanu pacjenta – jeżeli nie spowoduje to niebezpieczeństwa utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia,

• obowiązek wykonywania zleceń określonych w dokumentacji medycznej,

• obowiązek dokumentowania świadczeń zdrowotnych w karcie indywidualnej ratownika medycznego (ratownicy medyczni będą obowiązani do prowadzenia karty indywidualnej ratownika medycznego w przypadku, gdy udzielą świadczenia w podmiotach, które nie mają obowiązku prowadzenia dokumentacji medycznej),

• obowiązek informowania pacjenta o jego prawach zgodnie z przepisami ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (ustawodawca wyszedł z projektem dopracowania sposobu postępowania z pacjentem w nowej ustawie),

• obowiązek udzielania pacjentowi lub jego przedstawicielowi ustawowemu albo osobie wskazanej przez pacjenta informacji o stanie zdrowia pacjenta, w zakresie związanym z podejmowaniem medycznych czynności ratunkowych w podstawowym zespole ratownictwa medycznego,

• obowiązek zgłoszenia Prezesowi Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych lub podmiotowi odpowiedzialnemu za wprowadzenie produktu leczniczego do obrotu działania niepożądanego produktu leczniczego zgodnie z ustawą z dnia 6 września 2001 r. – Prawo farmaceutyczne,

• obowiązek zachowania w tajemnicy informacji związanych z pacjentem, a uzyskanych w związku z wykonywaniem zawodu,

• obowiązek ustawicznego rozwoju zawodowego, realizowany przez uczestnictwo w kursach doskonalących, jak również samokształcenie – dokumentowany w karcie doskonalenia zawodowego (ustawodawca wprowadził dwie nowe formy kształcenia podyplomowego dla ratowników medycznych, tj. szkolenie specjalizacyjne oraz kurs kwalifikacyjny).

Jednocześnie, przewidziano urlop szkoleniowy dla pracownika wykonującego zawód ratownika medycznego, w wymiarze do 6 dni roboczych rocznie (płatnego według zasad obowiązujących przy obliczaniu wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy), co przyczyni się do możliwości prawidłowej realizacji obowiązku doskonalenia zawodowego.

Samorząd ratowników medycznych.

Samorząd ratowników medycznych będzie działał analogicznie jak inne samorządy zawodów medycznych (np. samorząd lekarski). Przynależność ratowników medycznych do samorządu zawodowego będzie obowiązkowa. Jednocześnie wykonywanie zawodu ratownika medycznego będzie możliwe po uzyskaniu prawa do jego wykonywania oraz po uzyskaniu wpisu do rejestru ratowników medycznych. Prawo wykonywania zawodu ratownika medycznego będzie wydawała Krajowa Rada Ratowników Medycznych, która zgodnie z brzemieniem nowej ustawy będzie jednostką organizacyjną ww. samorządu. Nadzór nad działalnością samorządu będzie sprawował Minister zdrowia.

Nowa ustawa wskazuje, że samorząd zawodowy ratowników medycznych będzie powoływany na czteroletnią kadencję, a jego organami będą:

• Krajowy Zjazd Ratowników Medycznych
• Krajowa Rada
• Komisja Rewizyjna
• Sąd Dyscyplinarny
• Wyższy Sąd Dyscyplinarny
• Rzecznik Dyscyplinarny.

Zgodnie z przepisami nowej ustawy, do zadań ww. samorządu będzie należało między innymi:

• sprawowanie pieczy nad należytym i sumiennym wykonywaniem zawodu ratownika medycznego,

• ustanawianie zasad etyki zawodowej oraz dbanie o ich przestrzeganie,

• przyznawanie prawa wykonywania zawodu oraz uznawanie kwalifikacji ratowników medycznych uzyskanych w państwach członkowskich na podstawie ustawy z dnia 22 grudnia 2015 r. o zasadach uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej,  

• wydawanie zaświadczeń potwierdzających kwalifikacje zawodowe na podstawie przepisów o zasadach uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach członkowskich UE,

• zawieszanie i pozbawianie prawa wykonywania zawodu oraz ograniczanie zakresu czynności w wykonywaniu zawodu,

• prowadzenie postępowania w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej ratowników medycznych,

• prowadzenie postępowania w przedmiocie niezdolności do wykonywania zawodu ratownika medycznego,

• reprezentowanie ratowników medycznych oraz ochrona ich interesów zawodowych,

• działanie na rzecz stałego podnoszenia kwalifikacji zawodowych przez ratowników medycznych,

• udział w ustalaniu oraz aktualizacji standardów i wytycznych w ratownictwie medycznym,

• edukacja zdrowotna i promocja zdrowia,

• prowadzenie rejestru ratowników medycznych oraz rejestru ratowników medycznych tymczasowo i okazjonalnie wykonujących zawód,

• nadzór nad doskonaleniem zawodowym ratowników medycznych,

• współpracę z samorządami zawodów medycznych i innymi organizacjami reprezentującymi zawody medyczne w kraju i za granicą oraz organami państw członkowskich w zakresie spraw określonych w ustawie,

• wykonywanie innych zadań określonych w odrębnych przepisach.

Podsumowanie

Można spodziewać się, że wprowadzenie nowych obowiązków dla ratowników medycznych, nie tylko odciąży lekarzy ale także przyczyni się do zwiększenia ekonomiki  ich pracy.  Nowa regulacja usprawni przede wszystkim prace w sektorze ochrony zdrowia, poprzez skrócenie czasu oczekiwania na lekarza. Z uwagi na dotychczasową konieczność stwierdzenia zgonu przez lekarza, czas ratowania innego życia znacznie się wydłuża. W związku z powyższym, wprowadzenie możliwości stwierdzenia zgonu przez ratownika może usprawnić działalność systemu opieki zdrowotnej.  

Prezydent RP w dniu 12 grudnia 2022 r. podpisał ww. ustawę o zawodzie ratownika medycznego oraz samorządzie ratowników medycznych. Nowe przepisy wejdą w życie w dniu 22 czerwca 2023 r. Proces legislacyjny można śledzić TUTAJ. Pod tym samym adresem www można zapoznać się z pełną treścią nowej ustawy.

Wpis nie stanowi porady ani opinii prawnej w rozumieniu przepisów prawa oraz ma charakter wyłącznie informacyjny. Stanowi wyraz poglądów jego autora na tematy prawnicze związane z treścią przepisów prawa, orzeczeń sądów, interpretacji organów państwowych i publikacji prasowych. Kancelaria Ostrowski i Wspólnicy Sp.K. i autor wpisu nie ponoszą odpowiedzialności za ewentualne skutki decyzji podejmowanych na jego podstawie.

TAGI: nowe przepisy, Państwowe ratownictwo medyczne, ratownik medyczny