Zgodnie z obietnicą, w dzisiejszym artykule kilka słów o skutkach czynności medycznych podjętych niezgodnie z aktualną wiedzą medyczną, a opisanych w ostatnim artykule (cz. 1), czyli o skutkach utożsamianych z:

1. zakażeniem pacjenta biologicznym czynnikiem chorobotwórczym,

2. uszkodzeniem ciała lub rozstrojem zdrowia pacjenta,

3. śmiercią pacjenta.​

Po pierwsze, w celu wyjaśnienia pojęcia zakażenia należy odwołać się bezpośrednio do ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi [1], zwaną dalej ZapChorZakU. Zgodnie z art. 2 pkt 32 ZapChorZakU ZAKAŻENIEM jest wniknięcie do organizmu i rozwój w nim biologicznego czynnika chorobotwórczego. Dodatkowo należy sięgnąć do definicji BIOLOGICZNEGO CZYNNIKA CHOROBOTWÓRCZEGO ujętej w art. 2 pkt 2 ZapChorZakU, zgodnie z którą biologiczny czynnik chorobotwórczy to posiadające zdolność wywoływania objawów chorobowych drobnoustroje komórkowe lub wytwarzane przez nie produkty, zewnętrzne i wewnętrzne pasożyty człowieka lub wytwarzane przez nie produkty, cząstki bezkomórkowe zdolne do replikacji lub przenoszenia materiału genetycznego, w tym zmodyfikowane genetycznie hodowle komórkowe lub wytwarzane przez nie produkty. Ponadto, w art. 2 pkt 33 ZapChorZakU zdefiniowane zostało pojęcie ZAKAŻENIA SZPITALNEGO, czyli takiego, które wystąpiło w związku z udzieleniem świadczeń zdrowotnych, w przypadku gdy choroba:

1. nie pozostawała w momencie udzielania świadczeń zdrowotnych w okresie wylęgania albo

2. wystąpiła po udzieleniu świadczeń zdrowotnych, w okresie nie dłuższym niż najdłuższy okres jej wylęgania.

Mając na uwadze trzy definicje, przytoczone powyżej należy wskazać, że dopiero połączenie ich ze sobą, pozwoli na udzielenie odpowiedzi czy w konkretnym przypadku, w konkretnym postępowaniu doszło do zakażenia pacjenta biologicznym czynnikiem chorobotwórczym.

Dalej, przechodząc do kolejnego skutku w postaci uszkodzenia ciała i rozstroju zdrowia pacjenta, podać należy, że ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta [2] nie zawiera definicji tych terminów. Zgodnie z piśmiennictwem, uszkodzenie ciała jest określane jako naruszenie integralności cielesnej (fizycznej), pozostawiające wyraźne ślady zarówno o charakterze zewnętrznym (np. pozbawienie kończyn), jak i uszkodzenie narządów wewnętrznych [3]. Rozstrój zdrowia natomiast polega na różnorakich zakłóceniach normalnego funkcjonowania organizmu ludzkiego, takich jak nerwice czy choroby psychiczne [4].

W zakresie z kolei ustaleń dotyczących śmierci pacjenta, to dokonuje się ich w oparciu o aktualną wiedzę medyczną, z uwzględnieniem sposobu i kryteriów wskazywanych w drodze obwieszczenia przez ministra właściwego do spraw zdrowia. Zgodnie z art. 43 ust. 1 ustawy z dnia 5 grudnia 1966 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty [5], dalej zwaną ustawą z.l.l.d., lekarz może stwierdzić zgon na podstawie osobiście wykonanych badań i ustaleń. Ponadto, zgodnie z art. 43a ustawy z.l.l.d. stwierdzenie trwałego nieodwracalnego ustania czynności mózgu (śmierci mózgu) lub nieodwracalnego zatrzymania krążenia poprzedzającego pobranie narządów jest równoznaczne ze stwierdzeniem zgonu. Trwałe nieodwracalne ustanie czynności mózgu (śmierć mózgu) stwierdza jednomyślnie dwóch lekarzy specjalistów posiadających II stopień specjalizacji lub tytuł specjalisty, w tym jeden specjalista w dziedzinie anestezjologii i intensywnej terapii lub neonatologii, a drugi w dziedzinie neurologii, neurologii dziecięcej lub neurochirurgii. Natomiast nieodwracalne zatrzymanie krążenia poprzedzające pobranie narządów stwierdza jednomyślnie dwóch lekarzy specjalistów posiadających II stopień specjalizacji lub tytuł specjalisty, w tym jeden specjalista w dziedzinie anestezjologii i intensywnej terapii lub neonatologii, a drugi w dziedzinie medycyny ratunkowej, chorób wewnętrznych, kardiologii, kardiologii dziecięcej lub pediatrii.

Podsumowując, dla stwierdzenia zaistnienia zdarzenia medycznego muszą być spełnione łącznie następujące przesłanki:

1. przyczyna — zdarzenie wyrządzające szkodę, (diagnoza, leczenie, zastosowanie produktu leczniczego lub wyrobu medycznego);

2. skutek — szkoda (zakażenie pacjenta biologicznym czynnikiem chorobotwórczym, uszkodzenie ciała lub rozstrojem zdrowia pacjenta, śmiercią pacjenta);

3. podstawa odpowiedzialności — uznanie, że przyczyna, która doprowadziła do zaistniałego skutku, była niezgodna z aktualną wiedzą medyczną.

Poza tym, wystąpienie powyżej wskazanych przesłanek określonych w art. 67a ust. 1 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta nie wystarcza, aby Wojewódzka Komisja ds. orzekania o zdarzeniach medycznych mogła rozpoznać daną sprawę. Konieczne jest jeszcze, aby zdarzenie medyczne było następstwem udzielenia świadczenia zdrowotnego w ściśle określonym miejscu – w szpitalu w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 o działalności leczniczej [6].

Mając już wiedzę, kiedy mamy do czynienia ze zdarzeniem medycznym, w następnym poście wskażę Wam zalety, ale również i wady postępowania przed Wojewódzką Komisją ds. Orzekania o Zdarzeniach Medycznych.

1. ustawa z dnia 5.12.2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz.U. 2018 r. poz. 151 z późn. zm.)

2. ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz.U. z 2017 poz.1318 z późn. zm.)

3. P. Machnikowski, Komentarz do art. 444, w: E. Gniewek, P. Machnikowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 2014).

4. P. Machnikowski, Komentarz do art. 444, w: E. Gniewek, P. Machnikowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 2014).

5. ustawa z dnia 5 grudnia 1966 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (Dz.U. z 2018 r. poz. 617 z późn. zm.).

6. ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz.U. z 2018 r. poz. 160 z późn. zm.).

Wpis nie stanowi porady ani opinii prawnej w rozumieniu przepisów prawa oraz ma charakter wyłącznie informacyjny. Stanowi wyraz poglądów jego autora na tematy prawnicze związane z treścią przepisów prawa, orzeczeń sądów, interpretacji organów państwowych i publikacji prasowych. Kancelaria Ostrowski i Wspólnicy Sp.K. i autor wpisu nie ponoszą odpowiedzialności za ewentualne skutki decyzji podejmowanych na jego podstawie.​