Stosunkowo częstym zjawiskiem jest to, że pacjent o koszcie danego zabiegu dowiaduje się dopiero po jego wykonaniu. Taka praktyka jest jednakże sprzeczna z obowiązującymi w tym zakresie przepisami. Jakie obowiązki leżą zatem po stronie podmiotu leczniczego w tym przedmiocie?

Obowiązek informowania o kosztach w świetle przepisów.

Z treści przepisów ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej, należy wysunąć wniosek, iż jeżeli podmiot leczniczy pobiera częściowo lub w całości opłaty z tytułu wykonywanych świadczeń zdrowotnych, ma on obowiązek podać do wiadomości pacjentów aktualne ceny realizowanych przez siebie świadczeń zdrowotnych – co do zasady – poprzez ich wywieszenie w widoczny sposób w miejscu udzielania świadczeń oraz na swojej stronie internetowej, a także poprzez udostępnienie w Biuletynie Informacji Publicznej (w przypadku podmiotu obowiązanego do jego prowadzenia). W przypadku, gdy podmiot leczniczy udziela wyłącznie ambulatoryjnych świadczeń zdrowotnych za pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub systemów łączności (np. konsultacje online), koszt świadczeń zdrowotnych powinien być podany do wiadomości pacjentów przez stronę internetową takiego podmiotu oraz w Biuletynie Informacji Publicznej (w przypadku podmiotu obowiązanego do jego prowadzenia).

To jednak nie jedyne przepisy mające znaczenie w tym aspekcie.

Pacjent a konsument?

Może to brzmieć nietypowo, ale w poruszanym w niniejszym artykule aspekcie, pacjent może być  równocześnie konsumentem 😊 Na pierwszy rzut oka taka teza zdaje się być niedorzeczna, albowiem art. 3a ustawy z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta (dalej: „ustawa o prawach konsumenta”), wyłącza jej stosowanie do usług zdrowotnych (co do zasady – albowiem od tego wyłączenia, ta sama przewiduje wyjątki 😊). Podkreślenia wymaga jednak, że prawo konsumenckie jest uregulowane także poza ustawą o prawach konsumenta. Ochrona prawno-konsumencka ma swoje źródło także w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny czy przepisach regulujących obowiązki w zakresie informowania o cenach – i tu przechodzimy do sedna sprawy.

Jak wynika bowiem z ustawy z dnia 9 maja 2014 r. o informowaniu o cenach towarów i usług oraz rozporządzenia ministra rozwoju i technologii z dnia 19 grudnia 2022r. w sprawie uwidaczniania cen towarów i usług:

• W miejscu świadczenia usług uwidacznia się cenę oraz cenę jednostkową usługi w sposób jednoznaczny, niebudzący wątpliwości oraz umożliwiający porównanie cen
• Ceny za usługi podaje się wraz z dokładnym określeniem rodzaju i zakresu usług
• W miejscu świadczenia usług udostępnia się cennik w miejscu ogólnodostępnym i dobrze widocznym dla konsumentów.

Praktyczne wskazówki

Z powyższych przepisów należy zatem wysnuć następujące wnioski:

• Ceny realizowanych przez podmiot leczniczy świadczeń/usług muszą być podane do wiadomości pacjenta przed zrealizowaniem świadczenia
• Ceny powinny być opublikowane w sposób wynikający z wyżej wskazanych przepisów, a zatem – w zależności od sytuacji – w każdej prowadzonej przez podmiot leczniczy placówce (np. na tablicy ogłoszeń przy stanowisku recepcji), na stronie internetowej podmiotu leczniczego oraz na stronie Biuletynu Informacji Publicznej (jeśli dotyczy)
• Cennik powinien być łatwo dostępny i dostrzegalny dla pacjentów, tak aby w każdej chwili mogli zapoznać się z cenami obowiązującymi w podmiocie leczniczym.

Nieprawidłową praktyką, która stosunkowo często ma miejsce, jest w szczególności okazywanie cennika wyłącznie na żądanie pacjenta. Niejednokrotnie zdarza się bowiem, iż podmiot leczniczy posiada cennik, ale go nie publikuje, a przechowuje go na przykład w szafie w recepcji i tym samym uzależnia jego okazanie wyłącznie od wyrażenia woli (żądania) pacjenta. Taka praktyka nie powinna mieć miejsca, pacjent nie powinien być bowiem stawiany w sytuacji, że to na jego barkach leży ciężar ustalania, jaka jest cena świadczenia zdrowotnego.

Tytułem podsumowania

Transparentność zakresu usług i wiążących się z ich realizacją cen powinna być traktowana z należytą starannością w każdym podmiocie leczniczym. W przeciwnym razie, podmiot leczniczy naraża się na skuteczny zarzut naruszenia praw konsumenta oraz praw pacjenta, co z kolei może wiązać się z odpowiedzialnością cywilną czy administracyjną podmiotu leczniczego z tytułu naruszenia powyżej przedstawionych przepisów.