W czasie epidemii COVID-19, wiedza i umiejętności a także uprawnienia zawodowe osób wykonujących zawody medyczne są na „wagę złota”. Niedobory personelu medycznego – mogącego nieść w tych trudnych czasach największą pomoc najbardziej potrzebującym pacjentom – sygnalizowane są w wielu państwach europejskich. Od kilku miesięcy świat obiegają zdjęcia wyczerpanych lekarzy i pielęgniarek, walczących każdego dnia o zdrowie i życie chorych. Nie można zapominać, że osoby te również – a wręcz w szczególności – narażone są na zakażenie, w związku z czym mogą podlegać m.in. izolacji w warunkach domowych.

Czy jej zakończenie wymaga negatywnego wyniku testu w kierunku wirusa SARS-CoV-2?

Czym jest izolacja w warunkach domowych?

Izolację w warunkach domowych, ustawodawca zdefiniował jako:

• odosobnienie osoby chorej z przebiegiem choroby zakaźnej niewymagającej bezwzględnej hospitalizacji ze względów medycznych w jej miejscu zamieszkania lub pobytu, w celu zapobieżenia szerzenia się chorób szczególnie niebezpiecznych i wysoce zakaźnych. [1]

W celu zapobiegania szerzeniu się zakażeń i chorób zakaźnych, osoby chore na chorobę zakaźną albo osoby podejrzane o zachorowanie na chorobę zakaźną mogą podlegać

• obowiązkowej hospitalizacji,
• izolacji lub
• izolacji w warunkach domowych. [2]

Co do zasady, izolacja w warunkach domowych – podobnie jak izolacja i kwarantanna – skutkują brakiem możliwości opuszczenia miejsca pobytu [Zakazuje się opuszczania miejsca: (…) izolacji lub izolacji w warunkach domowych – chyba, że odpowiednio dana osoba wymaga hospitalizacji albo organ inspekcji sanitarnej postanowi inaczej]. [3]

Zakładając zatem, że rodzaj czynności wykonywanych przez lekarza w ramach działalności zawodowej wymaga stawiennictwa w określonej placówce poza miejscem przebywania w związku z izolacją w warunkach domowych (np. gabinecie, podmiocie leczniczym), należy stwierdzić, że samo ograniczenie możliwości przemieszczania się uniemożliwia wykonywanie (przynajmniej niektórych) obowiązków.

Zakończenie izolacji w warunkach domowych – jaki i kiedy?

Izolacja w warunkach domowych dotyczy osoby chorej, w związku z czym fakt jej odbywania oznacza, iż lekarz pozostaje niezdolny do pracy – ta z kolei wyklucza możliwość wykonywania tej pracy. W praktyce funkcjonowania podmiotów wykonujących działalność leczniczą powstają wątpliwości co do tego, po jakim okresie i przy spełnieniu jakich wymogów, izolacja ta ulega zakończeniu.

Podstawowe zasady są następujące:

Zakończenie izolacji w warunkach domowych następuje:

1. po 3 dniach bez gorączki oraz bez objawów infekcji ze strony układu oddechowego, ale nie wcześniej niż po 13 dniach od dnia wystąpienia objawów (w przypadku pacjenta z objawami klinicznymi) – chyba że lekarz podstawowej opieki zdrowotnej, który udzielił teleporady lub porady w warunkach domowych nie wcześniej niż w ósmej dobie odbywania tej izolacji, przedłuży okres jej trwania;
2. po 10 dniach od daty uzyskania pierwszego dodatniego wyniku testu diagnostycznego w kierunku SARS-CoV-2 (w przypadku pacjenta bez objawów klinicznych) – chyba że lekarz podstawowej opieki zdrowotnej, który udzielił teleporady lub porady w warunkach domowych nie wcześniej niż w ósmej dobie odbywania tej izolacji, przedłuży okres jej trwania. [4]

Kiedy kończy się izolacja w warunkach domowych osoby wykonującej zawód medyczny?

W pierwszej kolejności należy wyjaśnić, że:

• osobą wykonującą zawód medyczny jest osoba uprawniona na podstawie odrębnych przepisów do udzielania świadczeń zdrowotnych oraz osoba legitymującą się nabyciem fachowych kwalifikacji do udzielania świadczeń zdrowotnych w określonym zakresie lub w określonej dziedzinie medycyny. [5]

W odniesieniu do (m.in.) osób wykonujących zawód medyczny, zakończenie izolacji w warunkach domowych (pacjenta, w przypadku którego uzyskano dodatni wynik testu diagnostycznego w kierunku SARS-CoV-2) następuje dopiero po uzyskaniu dwukrotnie ujemnego wyniku tego testu z próbek pobranych w odstępach co najmniej 24 godzin, niezależnie od liczby dni, które upłynęły od ostatniego dodatniego wyniku diagnostycznego w kierunku SARS-CoV-2 i od rodzaju objawów klinicznych. [6]

Jak interpretować powyższe przepisy?

W ujęciu literalnym oznacza to, że ziszczenie się wspomnianej przesłanki podwójnego ujemnego wyniku, warunkuje zakończenie izolacji. Taka wykładnia może utrudniać funkcjonowanie podmiotu leczniczego – z uwagi na niemożliwą do przewidzenia datę możliwego powrotu personelu medycznego do pracy, jednak stanowi ona realizację obowiązku zapewnienia bezpieczeństwa pacjentów oraz pozostałych członków personelu (w tym także medycznego).

Mając na względzie, że przedmiotem ochrony zapewnianej przez osoby wykonujące zawody medyczne jest życie i zdrowie pacjenta, wszelkie okoliczności stanowiące zagrożenie dla ww. wartości powinny być niwelowane – a zatem brak pewności co do wykluczenia możliwości zakażenia pacjenta przez lekarza powodować winien zaniechanie przez takiego lekarza czynności, mogących narazić pacjenta za jakiekolwiek ryzyko zakażenia. Powyższe wynika zarówno z norm prawa regulujących prawa pacjenta, jak i zasad etyki wykonywania zawodu lekarza:

• Pacjent ma prawo do świadczeń zdrowotnych udzielanych z należytą starannością przez podmioty udzielające świadczeń zdrowotnych w warunkach odpowiadających określonym w odrębnych przepisach wymaganiom fachowym i sanitarnym. Przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych osoby wykonujące zawód medyczny kierują się zasadami etyki zawodowej określonymi przez właściwe samorządy zawodów medycznych. [7]
• Najwyższym nakazem etycznym lekarza jest dobro chorego – salus aegroti suprema lex esto. [8]

Ze względu na szczególny charakter dóbr chronionych w ramach działalności podmiotu leczniczego (tj. zdrowie i życie pacjenta), brak możliwości weryfikacji, czy współpracujący z podmiotem leczniczym lekarz spełnia ww. warunek, spowodowałby sprowadzenie ryzyka rozprzestrzenienia się zakażeń, co mogłoby doprowadzić do szkód na zdrowiu i życiu pacjentów.

Obecna sytuacja stwarza szereg zagrożeń zarówno dla pacjentów, jak i dla osób wykonujących zawody medyczne. Regulacje prawne, wprowadzane w celu zaradzenia aktualnej kryzysowej sytuacji, powinny wskazywać rozwiązania zarówno elastyczne (tj. umożliwiające ich dostosowanie do zmieniających się warunków), jak i jednoznacznie zapewniających bezpieczeństwo wszystkich grup osób zagrożonych i poszanowanie ich praw. Wątpliwości interpretacyjne dotyczące kwestii tak istotnej jak określenie dopuszczalnego terminu zakończenia izolacji w warunkach domowych, a w konsekwencji pośrednio także – powrotu do pracy, prowadzić mogą do rozbieżnych praktyk. Z tego względu omawiane regulacje powinny zostać doprecyzowane, tak by kierownicy podmiotów wykonujących działalność leczniczą, mogli zapewnić bezpieczeństwo wszystkim osobom zaangażowanym w funkcjonowanie placówek.

1. Por. art. 2 pkt 11a ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz.U. z 2020 r., poz. 1845) – dalej: „ustawa”.
2. Por. art. 34 ust. 1 ustawy.
3. Por. art. 34 ust. 4 pkt 1 ww. ustawy.
4. Por. §3a ust. 2 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 6 kwietnia 2020 r. w sprawie chorób zakaźnych powodujących powstanie obowiązku hospitalizacji, izolacji lub izolacji w warunkach domowych oraz obowiązku kwarantanny lub nadzoru epidemiologicznego (Dz.U. z 2020 r. poz. 607 ze zm.) – dalej: „rozporządzenie”.
5. Por. art. 2 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz. U. z 2020 r., poz. 295 ze zm.).
6. Por. §3a ust. 3 rozporządzenia.
7. Por. art. 8 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz. U. z 2020 r., poz. 849).
8. Por. art. 2 ust. 1 Kodeksu Etyki Lekarskiej.

Wpis nie stanowi porady ani opinii prawnej w rozumieniu przepisów prawa oraz ma charakter wyłącznie informacyjny. Stanowi wyraz poglądów jego autora na tematy prawnicze związane z treścią przepisów prawa, orzeczeń sądów, interpretacji organów państwowych i publikacji prasowych. Kancelaria Ostrowski i Wspólnicy Sp.K. i autor wpisu nie ponoszą odpowiedzialności za ewentualne skutki decyzji podejmowanych na jego podstawie.

TAGI: COVID-19, epidemia, izolacja, koronawirus, zakażenia