…czyli krótko i zwięźle o tym, czego nie wolno w reklamie produktu leczniczego kierowanej do publicznej wiadomości.

Czy znasz to uczucie, kiedy w trakcie oglądania kolejnego odcinka ulubionego serialu lub długo wyczekiwanego filmu, w momencie gdy emocje sięgają zenitu, akcję kulminacyjnej sceny przerywa… reklama? Zdaje się, że każdy wielbiciel srebrnego ekranu doświadczył tego nie jeden raz i że to także wywołało sporo emocji… Z pewnością też, w niecierpliwym oczekiwaniu na dalszy bieg fabuły, zdarzyło Ci się obejrzeć reklamę produktu leczniczego kierowaną do publicznej wiadomości. Czy wiesz, że taka reklama obwarowana jest licznymi zakazami, wynikającymi z przepisów powszechnie obowiązującego prawa?

Jeśli nie, pozwól, że uchylę Ci rąbka „tajemnicy”…

Czym w ogóle jest reklama produktu leczniczego w ujęciu prawa? Jest to działalność polegająca na informowaniu lub zachęcaniu do stosowania produktu leczniczego, mająca na celu zwiększenie: liczby przepisywanych recept, dostarczania, sprzedaży lub konsumpcji produktów leczniczych. Produkt leczniczy obejmuje z kolei: substancję lub mieszaninę substancji, przedstawianą jako posiadającą właściwości zapobiegania lub leczenia chorób występujących u ludzi lub zwierząt lub podawaną w celu postawienia diagnozy lub w celu przywrócenia, poprawienia lub modyfikacji fizjologicznych funkcji organizmu poprzez działanie farmakologiczne, immunologiczne lub metaboliczne.

Wśród czynności mieszczących się w powyższej definicji reklamy ustawodawca wyodrębnił kilka przykładowych grup, wskazując m.in. na: reklamę kierowaną do publicznej wiadomości (jest to każda reklama produktu leczniczego adresowana do ogółu społeczeństwa) oraz reklamę kierowaną do osób uprawnionych do wystawiania recept lub prowadzących obrót produktami leczniczymi (a więc do podmiotów profesjonalnych), dostarczanie próbek produktów leczniczych – i jeszcze kilka innych reklam.

Wszystkie rodzaje reklam produktu leczniczego objęte są niejako zbiorczo następującymi regułami:

1. zakaz wprowadzania w błąd, obowiązek obiektywnej prezentacji produktu i informacja o racjonalnym stosowaniu produktu

2. nie może polegać na oferowaniu/obiecywaniu korzyści w zamian za nabycie produktu lub dostarczenie dowodu nabycia produktu

3. zakaz kierowania reklamy do dzieci oraz zakaz zamieszania w reklamie jakichkolwiek elementów kierowanych do dzieci.

Oprócz tego ustawodawca przewidział zakazy odnoszące się do reklamy produktu leczniczego kierowanej do publicznej wiadomości. Oto one:

1. Prezentacja przez określone grupy osób.

Wykluczone jest reklamowanie produktów leczniczych poprzez ich prezentowanie przez:

• osoby znane publicznie

• osoby posiadające wykształcenie medyczne lub farmaceutyczne

• osoby sugerujące posiadanie wykształcenia medycznego lub farmaceutycznego.

2. Odwołania do zaleceń pewnych grup osób.

Zakazem objęto także odwoływanie się w reklamie do zaleceń:

• osób znanych publicznie

• osób posiadających wykształcenie medyczne lub farmaceutyczne

• osób sugerujących posiadanie wykształcenia medycznego lub farmaceutycznego. .

3. Sugestie.

Reklama nie może też zawierać treści sugerujących że:

• możliwe jest uniknięcie porady lekarskiej lub zabiegu chirurgicznego, zwłaszcza przez postawienie diagnozy lub zalecanie leczenia w drodze korespondencyjnej

• osoba zdrowa przyjmująca dany produkt leczniczy poprawi swój stan zdrowia

• nieprzyjmowanie produktu leczniczego może pogorszyć stan zdrowia (zastrzeżenie nie dotyczy jednak szczepień ochronnych określonych w komunikacie Głównego Inspektora Sanitarnego)

• produkt leczniczy jest środkiem spożywczym, produktem kosmetycznym lub innym artykułem konsumpcyjnym

• skuteczność lub bezpieczeństwo stosowania produktu leczniczego wynika z jego naturalnego pochodzenia.

4. Zapewnienia.

Wykluczono również zamieszczanie w reklamie następujących zapewnień:

• że przyjmowanie danego produktu leczniczego gwarantuje właściwy skutek

• że nie towarzyszą mu żadne działania niepożądane

• że skutek przyjmowania danego produktu jest lepszy (lub tożsamy) jak w przypadku innej metody leczenia (w tym leczenia innym produktem leczniczym).

5. Wprowadzanie w błąd (błędna autodiagnoza).

Zakazem objęte jest także formułowanie reklamy produktu leczniczego w sposób, który może doprowadzić odbiorcę do błędnej autodiagnozy – przez przytaczanie szczegółowych opisów przypadków i objawów choroby.

6. Nieodpowiednia forma.

Liczy się też forma. W reklamie produktu leczniczego zakazuje się formy:

• nieodpowiedniej (pojęcie nieodpowiedniej formy ma charakter nieobiektywny, co utrudnia jego interpretację; pomocny w tym zakresie może okazać się słownik języka polskiego – zgodnie ze słownikiem PWN „nieodpowiedni” oznacza: „nieodpowiadający wymaganiom”)

• zatrważającej (wg słownika języka polskiego PWN „zatrważający” oznacza: „wywołujący strach lub niepokój”)

• wprowadzającej w błąd co do wskazań terapeutycznych.

7. Niewłaściwe określenia treści prezentowanych graficznie.

Niedozwolone są też niewłaściwe, niepokojące lub mylące określenia przedstawionych graficznie zmian chorobowych, obrażeń ciała człowieka lub działania produktu leczniczego na ludzkie ciało bądź jego część.

Kilka dalszych zakazów wynika z przepisów wykonawczych, które w odniesieniu do reklamy produktu leczniczego kierowanej do publicznej wiadomości w aptekach, zakładach opieki zdrowotnej, miejscu wykonywania praktyki lekarskiej, lekarsko-weterynaryjnej, pielęgniarki lub położnej, punktach felczerskich, aptecznych i obrotu pozaaptecznego przewidują m.in. zakaz stosowania form dźwiękowych i audiowizualnych.

Jaka kara za naruszenie zakazów?

Kontrola przestrzegania przepisów regulujących zasady reklamy produktów leczniczych należy do kompetencji Głównego Inspektora Farmaceutycznego, który w drodze decyzji podlegającej natychmiastowemu wykonaniu (rygor natychmiastowej wykonalności) może nałożyć na podmiot niestosujący się do wymogów ustawy następujące sankcje:

• nakaz zaprzestania ukazywania się lub prowadzenia reklamy

• publikację wydanej decyzji w miejscach, w których ukazała się reklama oraz publikację sprostowania błędnej reklamy

• usunięcie stwierdzonych naruszeń.

Rejestr wydanych w tym przedmiocie decyzji można przeglądać na oficjalnym portalu internetowym Głównego Inspektoratu Farmaceutycznego. Jeśli ciekawi Cię, jak w praktyce może wyglądać taka decyzja, zachęcam do zajrzenia do rejestru.

Reklama reklamie nierówna.

Można powiedzieć, że reklama produktów leczniczych dosłownie rządzi się własnymi prawami. Powód wydaje się oczywisty – jest nim specyfika i przeznaczenie reklamowanych towarów, których stosowanie może nieść za sobą istotne skutki dla organizmu człowieka. Skoro zatem celem wprowadzania na rynek produktów leczniczych jest ochrona zdrowia ludzkiego, to w przypadku reklamy tych towarów nie efekt „WOW!” jest najważniejszy. Na pierwszy plan wysuwać się powinna rzetelność przekazywanych informacji na temat objętego reklamą specyfiku, by umożliwić odbiorcom świadome podjęcie decyzji o jego ewentualnym zastosowaniu. Dokonując oceny ustawowych restrykcji w zakresie reklamy produktów leczniczych kierowanej do publicznej wiadomości pamiętajmy więc o celu, dla którego zostały ustanowione oraz o tym, że ich niestosowanie mogłoby mieć poważne konsekwencje dla naszego zdrowia.

Wpis nie stanowi porady ani opinii prawnej w rozumieniu przepisów prawa oraz ma charakter wyłącznie informacyjny. Stanowi wyraz poglądów jego autora na tematy prawnicze związane z treścią przepisów prawa, orzeczeń sądów, interpretacji organów państwowych i publikacji prasowych. Kancelaria Ostrowski i Wspólnicy Sp.K. i autor wpisu nie ponoszą odpowiedzialności za ewentualne skutki decyzji podejmowanych na jego podstawie.​